Jak usprawnić mowę dziecka?

Zasady kwalifikowania dziecka na zajęcia logopedyczne:

Posiadanie opinii z Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej, 
w której zawarte są wskazania do podjęcia terapii logopedycznej w szkole. Kwalifikowanie pozostałych uczniów 
w oparciu o wyniki wstępnych badań przesiewowych mowy. Uczniowie objęci opieką logopedyczną są diagnozowani poprzez:

• badania indywidualne,
• wywiady z rodzicami,
• konsultacje specjalistyczne (lekarskie, psychologiczne, pedagogiczne).

Zajęcia logopedyczne odbywają się w formie ćwiczeń usprawniających aparat artykulacyjny oraz ćwiczeń utrwalających prawidłową wymowę. Powszechnie wiadomo, że terapia dziecka z wadą wymowy wymaga wielu żmudnych ćwiczeń, dlatego w czasie zajęć wykorzystywane są pomoce dydaktyczne oraz programy multimedialne wspomagające terapię logopedyczną. Programy, które uatrakcyjniają 
i uprzyjemniają terapię, a przede wszystkim zwiększają motywację dzieci do ćwiczeń.

Praca logopedy wiąże się ze stałą współpracą z rodzicami dziecka, którzy codziennie wspomagają oddziaływania logopedyczne poprzez utrwalanie 
w domu zaleconych ćwiczeń.

Systematyczność w terapii jest bardzo ważna i skuteczna, warunkuje osiągnięcie oczekiwanego efektu. Poprawna wymowa daje dziecku większą szansę na sukces szkolny ma wpływ na procesy percepcyjne, 
w szczególności na naukę czytania 
i pisania.

DLA RODZICÓW

10 zasad domowej profilaktyki logopedycznej

 

• “Włącz się” do świadomej i systematycznej obserwacji dziecka.
•   Analizuj przyrost jego umiejętności językowo – komunikacyjnych, a w wypadku słabego przyrostu skontaktuj się ze specjalistą.
• Zawsze mów zrozumiale do dziecka – bądź najlepszym przykładem starannej mowy i wymowy – ucz je powtarzać.
•  Często nagradzaj dziecko – uśmiechem, gestem, słowem, ale też wyznaczaj “granice”.
• Jak najwcześniej osłuchaj dziecko ze słowem, czytanym – naucz je obcować z książkami i dbać o nie.
•  Często żartuj z dzieckiem, ucz je wyliczanek i prostych piosenek.
•  Zapewnij dziecku wiele okazji do ruchu, zabawy i pracy twórczej – stwórz warunki do rysowania i malowania.
•  Dbaj o odpowiednią dietę dziecka – zróżnicowaną, wzbogaconą o witaminy, mikro – i makroelementy.
•  W razie obserwowanych trudności rozwojowych, edukacyjnych dziecka pamiętaj o konsultacji z pedagogiem lub psychologiem.
•  Szanuj indywidualność dziecka i ucz je samodzielności w każdej dziedzinie życia.

Jakie są przyczyny zaburzeń mowy?

 Do najczęstszych przyczyn wad wymowy zalicza się:

• zmiany anatomiczne aparatu artykulacyjnego (wady zgryzu, anomalie zębowe, nieprawidłowa budowa języka, nieprawidłowa budowa podniebienia, rozrost trzeciego migdałka, polipy, skrzywienie przegrody nosowej, przerost śluzówki nosa),

• osłabienie słuchu fizycznego,

 • schorzenia układu oddechowego – nieprawidłowe oddychanie,

• opóźnienie lub zaburzenie słuchu fonematycznego,

 • mała sprawność narządów artykulacyjnych,

 • zaburzenia emocjonalne,

 • nieprawidłowe wzorce mowy

 

 

 Jakie są wady wymowy?

• Seplenienie międzyzębowe to wada wymowy polegająca na wsuwaniu języka między zęby przy wymowie głosek: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż.

• Seplenienie boczne można zauważyć, gdy podczas mówienia głosek: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż strumień powietrza uchodzi bokiem, a język ułożony jest niesymetrycznie.

• Seplenienie proste występuje, gdy głoski: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź, sz, ż, cz, dż są przez siebie zastępowane.

 • Reranie to nie wymawianie głoski r i zastępowanie jej przez l lub j albo wymawianie nieprawidłowe: wargowe, tylnojęzykowe, przyzębowe, gardłowe (tzw. francuskie r)

. • Kappacyzm to wada wymowy przejawiająca się w zamienianiu głosek k na t oraz g na d.

• Mowa bezdźwięczna występuje, gdy głoski dźwięczne zastępowane są przez ich bezdźwięczne odpowiedniki.

• Nosowanie to wymawianie głosek ustnych “przez nos” oraz trudności w wymowie głosek nosowych

 

Znaczenie mowy w dojrzałości szkolnej i nauce

 

Dlaczego mowa ma takie istotne znaczenie w dojrzałości szkolnej i nauce? Ponieważ zapobieganie i korekcja wad wymowy, to również zapobieganie trudnościom i niepowodzeniom szkolnym. Dziecko, które źle mówi najczęściej pisze z błędami, słabo czyta a także przejawia zahamowania w swobodnym wypowiadaniu się.

 

Należy pamiętać, że mowa jest głównym środkiem porozumiewania się między ludźmi, a jej prawidłowy rozwój stanowi podstawę kształtowania się osobowości dziecka. Jeśli proces rozwoju mowy przebiega prawidłowo, dziecko prawidłowo myśli, nabywa nowych umiejętności słownych i językowych, rozwija myślenie abstrakcyjne, prawidłowo stosuje zasady gramatyczne. Prawidłowy rozwój mowy stanowi obok właściwego poziomu funkcji intelektualnych, precyzyjnych i motorycznych bardzo istotny element dojrzałości szkolnej dziecka. Od ucznia rozpoczynającego naukę w klasie pierwszej oczekuje się już swobodnego wypowiadania się na bliskie mu życiowo tematy, umiejętności powtórzenia usłyszanego opowiadania, powiedzenia z pamięci wierszyka, słownego opisu obrazka. Dziecko w wieku 7 lat powinno mówić pełnymi zdaniami, poprawnie zbudowanymi pod względem gramatycznym. Jednak praktyka wskazuje na to, że ponad 25% dzieci rozpoczynających naukę szkolną ma problemy z mówieniem i poprawnym wymawianiem głosek. Badania dowodzą również, że zaburzenia mowy występują o wiele częściej u dzieci doznających niepowodzeń w nauce, niż u ogólnej populacji szkolnej. Związek zaburzeń mowy z trudnościami w nauce ma charakter dwustronny. Z jednej strony zaburzenia mowy przyczyniają się do powstawania trudności w nauce, z drugiej strony przedłużające się niepowodzenia w nauce powodują powstawanie zaburzeń mowy. Wpływ zaburzeń mowy na trudności w nauce przejawia się w przedmiotach, które wymagają od dziecka poprawnego pisania i czytania oraz wypowiadania się. Zwrócono uwagę, że dzieci z wadami artykulacyjnymi popełniają nie tylko w czytaniu ale i w pisaniu te same błędy, które wykazują w mowie spontanicznej. Najczęściej spotykane błędy wiążą się z seplenieniem, reraniem, ubezdźwięcznieniem głosek dźwięcznych, co często prowadzi do zmiany znaczenia wyrazu

 

Zalecenia dotyczące wczesnej profilaktyki

• Wypowiedzi osób z najbliższego otoczenia powinny być poprawne. Do dziecka mówimy powoli i wyraźnie. Należy unikać języka dziecinnego (spieszczania) w trakcie rozmowy z dzieckiem.

• W okresie kształtowania mowy dziecko nie powinno kontaktować się z osobami, które mają wady wymowy, ponieważ wadliwa wymowa otoczenia wywołuje i utrwala wadliwą wymowę dziecka.

• Dziecko powinno reagować na aktywność uczuciową i słowną otoczenia. W przypadku, gdy brak takiej reakcji, można podejrzewać niedosłuch. Konieczna jest wtedy kontrola.

 • Nie należy gasić naturalnej skłonności dziecka do mówienia obojętnością, cierpką uwagą, lecz słuchać uważnie wypowiedzi, zadawać dodatkowe pytania, co przyczyni się do korzystnego rozwoju mowy.

• Nie wolno poprawiać wymowy dziecka, żądać by kilkakrotnie powtarzało dane słowo, zawstydzać, karać za wadliwą wymowę. Hamuje to chęć do mówienia, a co z tym idzie w konsekwencji dalszy rozwój mowy.

• Wskazane jest częste opowiadanie dziecku bajek, czytanie, oglądanie wspólne filmów i rozmawianie na ich temat. Czytajmy naszym dzieciom chociaż 10 minut dziennie.

 • Nie należy zaniedbywać chorób uszu, gdyż nie leczone mogą powodować niedosłuch, a w następstwie dyslalię lub niemotę.

 • Jeśli dziecko ma nieprawidłową budowę narządów mowy (rozszczepy warg, podniebienia, wady zgryzu lub uzębienia), konieczne jest zapewnienie opieki lekarza specjalisty, gdyż wady te są przyczyną zaburzeń mowy.

• Dziecka leworęcznego nie należy zmuszać do posługiwania się ręką prawą w okresie kształtowania mowy. Naruszanie w tym okresie naturalnego rozwoju sprawności ruchowej zaburza funkcjonowanie mechanizmu mowy. Prowadzi to często do zaburzeń mowy, a w szczególności do jąkania.

 • Nie należy wymagać zbyt wczesnego wymawiania poszczególnych głosek. Dziecko nie przygotowane pod względem sprawności narządów artykulacyjnych, niedostatecznie różnicujące słuchowo dźwięki mowy, a zmuszane do artykulacji zbyt trudnych dla niego głosek, często zaczyna je zniekształcać, wymawiać nieprawidłowo. Tworzymy u dziecka w ten sposób błędne nawyki artykulacyjne, trudne do zlikwidowania.

• Jeśli dziecko osiągnęło już wiek, w którym powinno daną głoskę wymawiać, a nie robi tego, zasięgnijmy porady logopedy. Nie opierajmy się wyłącznie na niezbyt fachowych pod tym względem diagnozach lekarskich

 

                                                                                            Opracowała:  Beata Grędzińska- logopeda szkolny, nauczyciel przedszkola